Je bent zorgverlener. En of je nu therapeut bent, verpleegkundige of arts, je zorgt ervoor dat je vakinhoudelijke kennis op peil is. Je bent op de hoogte van de laatste publicaties in je vakgebied en je werkt continue aan kwaliteitsverbetering. En omdat je ook in de toekomst de best mogelijk zorg wilt bieden, heb je een duidelijke visie ontwikkeld op hoe jij in de toekomst jouw cliënten zo goed mogelijk gaat ondersteunen.
Tenminste, dat hoop ik.
Helaas is het zo dat de meeste zorgverleners weinig tot geen toekomstvisie hebben. Zelfs de meeste zorgondernemers, voor wie het voortbestaan van hun bedrijf afhangt van een goede toekomstvisie hebben vaak geen visie ontwikkeld op hun bedrijf over 5 jaar, over 10 jaar en over 25 jaar.
Visie op de zorg van de toekomst
Van een werknemer kan ik me dit nog voorstellen. We komen uit een tijd waarin werknemers alleen maar hoefden uit te voeren. Je moest vakinhoudelijk up-to-date zijn en enigszins meedenken op hoe je je werkzaamheden beter kunt uitvoeren werd nog gewaardeerd. Maar je was op geen enkele manier verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de organisatie als geheel.
Dit is een typische manier van denken die stamt uit de industriële tijd. Waarin werknemers nog werk – nemers waren. Ze namen werk aan en voerden het uit. De werkgevers bepaalde welk werk en hoe de organisatie er uit kwam te zien.
Inmiddels zijn we drie economieën verder. Voor wie het gemist heeft: de kenniseconomie waar je beloond werd voor je kennis in plaats van je arbeid is alweer geweest. Hierna kwamen we in de netwerkeconomie en daar zitten we nu nog in. In de netwerkeconomie zet je je waarde in waar je waardevol bent. Dat kan de ene keer zijn in een dienstverband, even later via een tussenpersoon als zzp-er, vervolgens voor een coöperatie waar je lid van bent en de volgende dag direct aan je cliënt.
Eigenlijk is de manier waarop in de revalidatie in een multidisciplinair team gewerkt wordt enigszins vergelijkbaar met de netwerkeconomie. Je wordt alleen ingezet als je een waardevolle toevoeging bent, en alleen om jouw specifieke waarde toe te voegen en niet meer dan dat.
En nu zitten we in de waarde-economiel. We zitten nog steeds in de netwerkeconomie, maar de nadruk is meer komen liggen op dat we waardevol zijn en minder op geld opleveren.
Veranderende zorgmarkt: de betaler verandert
Onze wereld verandert, onze economie verandert en onze samenleving verandert. Simpel gezegd, onze behoefte aan zorg zal ook veranderen. En niet alleen onze behoefte, maar ook de betaler verandert. Waar vroeger 50x fysiotherapie in een jaar vergoed werd door het ziekenfonds omdat hier behoefte aan was, wordt nu nog maar een beperkt aantal sessies vergoed. En aangezien er zeer weinig mensen zijn die vervolgens de overige 41 sessies zelf betalen is blijkbaar ook de behoefte veranderd.
Werkgevers betalen vaker voor trajecten van zieke werknemers, cliënten betalen zelf meer, wat betekent dat je nu niet alleen maar verantwoording hoeft af te leggen aan de zorgverzekeraar.
En dat geld niet alleen voor de zorgondernemer, maar ook voor de zorgwerknemer. Als de (indirecte) betaler van jouw salaris verandert, en ineens in de vorm van een cliënt tegenover je zit, zal je anders met deze persoon om moeten gaan.
Vakinhoudelijk verandert er als het goed is niet veel, maar cliënten die zelf hun behandeling betalen zijn veel kritischer op het resultaat, willen meer informatie vooraf en willen van tevoren al duidelijk weten wat ze kunnen verwachten.
Concurrentie in een veranderende zorgmarkt
Het bovenstaande is slechts een kleine aanpassing in je bedrijfsvoering. Een veel grotere aanpassing is de concurrentie die ontstaan is. En voor de duidelijkheid, het grootste deel van de concurrentie die ik hier ga noemen is onafhankelijk van de marktwerking in de zorg.
Voor de eerstelijn is de concurrentie het grootst. Als ik alleen kijk naar de fysiotherapie, dan zie ik steeds meer sportcentra die fysieke therapie aanbieden. Zowel de ALO als de CIOS hebben een afstudeerrichting op het gebied van gezondheid en beweging. Pilates is altijd al een gezond alternatief voor oefentherapie geweest, en ook yoga en tai chi zijn bij sommi9ge klachten zelfs werkzamer dan fysiotherapie.
Alleen de specifieke klachten waarbij gerichte oefentherapie nodig is blijven natuurlijk. Denk bijvoorbeeld aan rugklachten…
Oh nee, juist niet, want daar blijkt dat de aangeraden aanpak kan bestaan uit: manuele therapie (door chiropractoren, manueel therapeuten of osteopaten), acupunctuur en oefengroepen (dus niet specifiek onder begeleiding van een fysiotherapeut).
In de tweedelijn is de concurrentie minder duidelijk. We zien natuurlijk steeds meer ZBC’s ontstaan, maar ook de buitenlandreizen voor specialistische zorg worden steeds normaler.
Op dit moment kijkt niemand er meer van op als je naar Turkije gaat om je ogen te laten laseren. Wat ervoor gezorgd heeft dat naar het buitenland gaan voor specialistische zorg normaal is. Nog steeds vinden de meeste mensen het eng om naar het buitenland te gaan voor een operatie, maar een orthopedische ingreep in Duitsland klinkt inmiddels alledaags.
Inspelen op veranderingen
Je kunt natuurlijk afwachten tot je ingehaald wordt door de ontwikkelingen en vervolgens als je echt niet meer anders kunt, omdat je bedrijf niet meer rendabel is geworden door alle veranderingen proberen te redden wat je kunt. En dan kom je er op het moment dat je gaat verhuizen pas achter dat er niemand is die het voor je wilt betalen en je er zelf ook geen geld voor hebt, en moet je het weer uitstellen.
Maar je kunt ook een visie ontwikkelen op de toekomst van de zorg. Een toekomstvisie die gebaseerd is op jouw kwaliteit, op welke plaats je wilt innemen in de zorg en op welke ruimte er is in de zorgmarkt.
Dat vraagt wel wat van je. Je moet dan weten:
- wat jouw kwaliteit is: gezien vanuit de cliënt, vanuit de betaler en vanuit de beslisser.
- welke andere zorgaanbieders er zijn: de mogelijke concurrenten, mogelijke samenwerkingspartners, verwijzers etc.
- hoe de zorgmarkt gaat veranderen: vanuit de politiek, veranderende behoefte van je cliënten, de huidige paradigma shift van focus op ziekte naar focus op gezondheid, veranderingen in vergoeding en betaling etc.
Voor zorgondernemers moet dit vanzelfsprekend zijn. Zo niet, dan is het hoog tijd om dit zo snel mogelijk op orde te krijgen, voor je niet meer kunt kiezen waar je heen wilt, maar in een bepaalde richting geduwd wordt door de omstandigheden.
Voor zorgwerknemers is dit minder vanzelfsprekend, maar als je beseft dat het betalen van jouw salaris afhankelijk is van het voortbestaan van jouw werkgever, ga je misschien anders denken. Natuurlijk, je kunt altijd weer een nieuwe baan zoeken. Maar als het bedrijf eindigt omdat er geen behoefte meer is aan wat ze aanbieden, is er misschien ook geen behoefte meer aan wat jij in jouw functie deed.
Een makkelijk voorbeeld: door de toename van online verkopen via webshops, is er minder behoefte aan fysieke winkels. Dus ook minder behoefte aan winkelpersoneel. Als -noem eens een bedrijf- de V&D failliet gaat, sta je met heel veel collega’s op straat die allemaal gaan solliciteren op dezelfde paar banen. Dit kan in de zorg ook gebeuren en gebeurt al op klein schaal.
Bereid je voor: ontwikkel een toekomstbestendige visie
Hierboven heb ik al geschetst waar je rekening mee moet houden. Ik kan je uit ruime ervaring vertellen dat het ontwikkelen van een visie en helemaal een visie gebaseerd op de toekomstige zorgmarkt niet iets is wat je erbij kunt doen.
Ontdekken wat jouw kwaliteit is volgens je cliënten, de betalers en de beslissers kun je nog doen via enquêtes. Dit zou je indien je een kleine organisatie hebt zelf nog uit kunnen voeren.
Bijhouden hoe de markt zich ontwikkeld vraagt al veel meer. Dit is een dagtaak op zich. Een goede start zou zijn de blogs van Frank van Wijck te volgen. Hij zit voor mij in de top 3 van bronnen voor wat speelt in de zorg.
Maar net zoals ik niet in staat ben een goede neuroloog te worden door een dag per week wat vakliteratuur te lezen en congressen te bezoeken, raad ik je niet aan om geheel zelfstandig je visie te ontwikkelen. Net zoals wanneer je ziek bent, schakel je een professional in.
Je wilt iemand inschakelen die op de hoogte is van wat er speelt, die contacten heeft bij zorgverzekeraars, arbodiensten en in de zorg zelf. Die op de hoogte is van de veranderingen in de maatschappij, de economie en de zorg. En die in staat is om buiten de bestaande paradigma’s te denken.
Als dat nu nog een stap te ver is, en je geen tijd hebt om je hier allemaal zelf in te verdiepen, doe dan in ieder geval dit: Ruim twee uur per week in om aan je visie te werken. Een uur om je in te lezen in alle ontwikkelingen die momenteel spelen en een uur om te kijken waar je zelf staat en waar je zou willen staan.
Of je doet niets, en dan duwt je omgeving je wel in de richting die zij willen.
